Tematem tegorocznej Malty jest widz. Nie chodzi nam jednak o socjologiczny obiekt badań, lecz o rozpoznanie w nas samych widza i paradoksu, w jaki jest złapany. Spojrzenie ustanawia relację ze światem. Od momentu, w którym coś widzimy, nie możemy się już wycofać. Szczególnie dziś – w świecie, gdzie o cierpieniu innych dowiadujemy się poprzez obraz bez przerwy i bezwstydnie – spojrzenie nie jest niewinne. Wiąże się z poznaniem tego, na co patrzymy, i decyzją, co chcemy z tą wiedzą zrobić. Coraz częściej wydaje się, że nie możemy już otworzyć oczu szerzej. Dryfujemy między rolami – aktora, widza i świadka. Czasem najchętniej odwrócilibyśmy wzrok, żeby zapomnieć o tym, co zobaczyliśmy. Jednak właśnie ta dwoistość – współistnienie empatii i zdziwienia, zaangażowania i dystansu – czyni nas ludźmi.
Podczas kilkunastu czerwcowych dni chcemy pokazać, że odpowiedzialność za teraźniejszość można zbudować tylko dzięki uważności wobec innego, obcego. To idea, z której wyrasta „Ksenofonia ”– wyjątkowe multimedialne widowisko, w którym chcemy powrócić do wydarzeń należących do historii, ale wciąż budzących poruszenie. Uważamy, że bunt poznańskich robotników w czerwcu 1956 r. jest świadectwem uniwersalnej walki o wolność, równość i braterstwo, świadectwem dążenia, które nie wygasa, a w obecnej sytuacji społeczno-politycznej Europy jest obecne szczególnie dramatycznie.
Rozmowa jest sztuką, ponieważ otwiera na to, co nieznane. Dzięki niej – jak udowadnia swoimi działaniami Lotte van den Berg – możemy przejść wewnętrzną przemianę. Temu też służy Festiwal Malta, na który serdecznie Państwa zapraszam.
MICHAŁ MERCZYŃSKI
dyrektor Malta Festival Poznań